به نقل از «خرداد»

آیا نام سریال «پایتخت» اِشکال دارد؟

تاریخ انتشار: ۸ فروردین ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۳۹۷۴۳۲

خرداد: این نوشته نه پاسخ که متنی است به بهانۀ پرسش مدیر روزنامه جمهوری اسلامی که «بعد از سرنگونی رژیم شاهی و استقرار نظام جمهوری اسلامی مگر باز هم در ایران، تختِ شاهی داریم که نام این مجموعه را "پایتخت" گذاشته‌اند؟»
به گزارش خرداد، مهرداد خدیر در عصر ایران نوشت: «تیتر خبر «انتقاد مدیر مسئول روزنامۀ جمهوری اسلامی» از نام «سریال پایتخت» را که دیدم، پنداشتم به این خاطر خُرده گرفته‌اند که داستان آن دیگر مانند فصل اول (نوروز ۱۳۹۰‌) نیست که چون جمعی از اهالی شیرگاه یا علی‌آباد مازندران به تهران سفر کرده و گرفتار مسایل و مصایبی شده بودند، نام آن «پایتخت» بود و در فصل‌های بعد ماجراهای دیگر پیش آمده که ربطی به پایتخت و پایتخت‌نشینی ندارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما نوشتۀ آقای مسیح مهاجری را که خواندم، دیدم به کارگیری خود کلمه «پایتخت» را ۴۱ سال پس از سقوط پادشاهی نادرست می‌داند.
البته همین که روزنامۀ جمهوری اسلامی در این روزهای تعطیل منتشر می‌شود و سرمقاله دارد قابل ستایش است. چون روزنامه‌های چاپی در روزگار رسانه‌های برخط هم اسناد مکتوب و ماندگار تاریخ معاصرند و هر روزنامه هویت خود را دارد.
ایشان نوشته است: «هنوز جوابی برای این سؤال یافت نشده که بعد از سرنگونی رژیم شاهی و استقرار نظام جمهوری اسلامی مگر باز هم در ایران، تختِ شاهی داریم که نام این مجموعه را "پایتخت" گذاشته‌اند؟»
آری، واژۀ «پایتخت» در واقع «پای‌تخت» است و منظور از تخت، هم طبعا تختِ سلطنت. از این رو به مرکز قدرت سیاسی که از سلطنت و تخت او به مثابه قدرت ناشی می‌شود، پای‌تخت گفته می‌شده است. اصطلاحاً نیز می گفتند فلان فرد در فلان تاریخ «به تخت نشست» یا «از تخت افتاد». پس در این که تخت، نماد سلطنت بوده تردیدی نیست.
مشهورترین مثال‌ها هم تخت‌ جمشید و تخت‌ طاووس و از این رو نام این دو خیابان بعد از انقلاب به «طالقانی» و «مطهری» تغییر کرد و نیز نام «جام تخت جمشید» و عجیب این که اوایل انقلاب آدمی رییس سازمان ورزش شده بود که با کلمۀ «جام» هم مشکل داشت. (مصطفی داوودی) و چندی نمی‌گفتند جام و می‌گفتند بزرگداشت!
البته «پایتخت» اصطلاحی کهن نیست. کمااین‌که پیش‌تر در ایران، از کلماتی چون «دارالخلافه» و «دارالسلطنه» و در عثمانی هم از واژۀ «آستانه» استفاده می‌شده است. «آستانه» در واقع همان استانبول بوده که خلیفه در آن بر تخت می‌نشسته و هنوز در آسیای میانه رایج است.
پیش از پیروزی انقلاب، «غلامرضا نیک‌پی» شهردار تهران گزارش عملکرد شهرداری با عنوان «نامه به همشهری» را به صورت«شهردار پایتخت» امضا می‌کرد. خود «شهرداری» هم کلمۀ جدیدی بود به جای بلدیه و احتسابیه. اگر پایتخت ربطی به شاه و شاهی نداشت، اولین شهردار تهران، بعد از پیروزی انقلاب (محمد توسلی، دبیر‌ کل کنونی نهضت آزادی) از همان عنوان استفاده می‌کرد و نمی‌گفت: شهردار تهران.
با این حال باید در نظر داشت، تخت، الزاما نماد سلطنت نیست و منظور «قدرت سیاسی» است و تسامحاً می‌توان گفت در جمهوری هم تخت هست منتها نشسته بر تخت با رأی مردم انتخاب می‌شود و دوره‌ای و قابل جابه‌جایی است نه این که یک نفر و به صرف ارث بردن بر تخت بنشیند و دیگری به ارث ببرد. یا اصطلاح «پاتختی» که به مراسم زنانۀ فردای عروسی گفته می‌شود به تخت سلطنت اطلاق نمی‌شود. هر چند در این فقره گویا خود تخت مد نظر است!
باری، با سقوط رژیم شاهنشاهی شماری از کلمات بلاتکلیف شدند و در این میان پایتخت، تنها نبود. تکلیف کلماتی چون «شاه» و « تاج» هم روشن نبود. در حالی که مردم تنها به سلطان نمی‌گفتند شاه و مثلا هنوز می‌گوییم شاه عبدالعظیم یا شاهچراغ. با این حال مقرر شد به جای «شاه داماد» گفته شود «آقا داماد» و بعدتر باذوقی پیدا شد و گفت: ماه داماد! تاج، هم به همین سرنوشت دچار شد چون قرن‌ها هم‌نشین کلمۀ «تخت» بوده و هنوز هم هست و تاج و تخت یعنی قدرت و سلطنت. نام خیابان تاج و پل تاج شد ستارخان و باشگاه تاج شد استقلال. در حالی که تاج به معنی افسر و دیهیم تنها در تاج سلطانی خلاصه نمی‌شود و تاج خروس هم داریم!
مشهورتر از همه البته «تاج سلطانی» است. چندان که حافظ در بیت زیبا چه از حیث موسیقی کلمات (حروف "ج" و "ک") و چه معنی می گوید:
شکوهِ تاج سلطانی که بیم جان در او درج است
کلاهی دل‌کش است اما به ترک سر نمی‌ارزد!
بامزه تر از همه این که، نام باشگاه تغییر یافت و فوتبال ایران بی‌تاج شد اما سال‌های سال نیابت و بعد ریاست فدراسیون فوتبال ایران با آقایی به اسم «تاج» بوده است! این در حالی است که از القاب امام چهارم و بعد از زین‌العابدین و سید‌الساجدین، تاج‌البکایین است. یعنی سرورِ بسیار گریه‌کنندگان و شاید به همین خاطر نام‌های خانوادگی «تاج» و « تاج‌زاده» و «تاجگردون»، باقی ماندند. تازه تاج را حفظ نکنیم تاج محل چه می‌شود که نقطه پیوند فرهنگی ما با هند است؟
پایتخت هم بلاتکلیف است و نمی‌دانی تهران، همچنان پایتخت است یا نه. اما مگر حکومت آمریکا و فرانسه هم سلطنتی است که واشینگتن و پاریس را به عنوان پایتخت آنها می‌شناسیم؟
در ادبیات رسمی البته واژه «پایتخت» به کار نمی‌رود و به جای آن می‌گویند «مرکز». منتها کلمۀ «مرکز» اختصاصی نیست و تفاوت تهران با مراکز۳۰ استان دیگر را نمی رساند. تازه استان مرکزی هم داریم که مرکز آن اراک است و واژه مرکز برای مراکز تجاری یا تفریحی و موارد دیگر هم به کار می رود و در بادی امر مفهوم پایتخت را به ذهن، متبادر نمی سازد.
به لحاظ زبان شناختی می توان گفت «پایتخت» دیگر «پای تخت» نیست و برای خود هویت تازه ای پیدا کرده است.
از حیث سیاسی اما دغدغۀ مدیر روزنامۀ جمهوری اسلامی در بازتولید مفاهیم نظام سلطنتی را می توان محترم شمرد و درک کرد. منتها آیا بهتر نیست این دغدغه ها در زمینه های دیگر هم بروز کند مثلا در قبال اراده ای که می خواهد مجمع تشخیص مصلحت نظام را به مجلس سنا تبدیل کند؟ تا جایی که حتی یک بار آیت‌الله هاشمی شاهرودی به صراحت بر زبان آورده بود؛ در حالی که امام خمینی پس از تذکر مرحوم مفتح و در پایان نطق ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ در بهشت زهرا گفت: «مجلس سنا چیز مزخرفی است. همیشه بوده. منظور من از مجلس سنا مجلس مؤسسان بود.»
دیگر این که آن چه در این شب ها می بینیم فصل ششم «پایتخت» است؛ حال آن که چنین دغدغه ای به قاعده باید ۹ سال قبل و نوروز ۱۳۹۰ مطرح می‌شد نه حالا و پس از ۹ سال که این نام جا افتاده و برند شده است.» برچسب ها: پایتخت

منبع: خرداد

کلیدواژه: پایتخت جمهوری اسلامی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khordad.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خرداد» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۳۹۷۴۳۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

توضیحات جبلی درباره ساخت فصل جدید زیرخاکی، نون خ و پایتخت

آفتاب‌‌نیوز :

«پیمان جبلی» رئیس سازمان صدا و سیما درباره آخرین وضعیت سریال‌های الف ویژه اظهار داشت: دو مجموعه تلویزیونی «الف ویژه» فاخر سلمان فارسی و موسی (ع) در دست تولید است؛ هر دو مجموعه نمایشی با برنامه ریزی منظم، مراحل مختلف آن‌ها در حال پیشرفت است.

وی افزود: فناوری تولید مجموعه موسی (ع) با سریال سلمان فارسی و همه مجموعه‌های نمایشی که تا کنون تولید شده، متفاوت است و بر اساس تولید مجازی یا همان Visual Production در دست ساخت است که تجهیزات قابل توجهی را باید تأمین کنیم که به تدریج در حال تأمین است.

رئیس سازمان صداوسیما گفت: امیدواریم امسال دو مجموعه تلویزیونی موسی (ع) و سلمان فارسی بر اساس زیرساخت‌ها و تجهیزات تولید مجازی در تراز روز دنیا برخوردار خواهند شوند؛ به نظر می‌رسد تولید مجموعه‌های فاخر الف ویژه اگر بخواهد با شکل فعلی ادامه یابد؛ هم به لحاظ هزینه و هم به لحاظ زمان تولید چندان به صرفه نباشد؛ لذا ما توسعه فناوری جدید «تولید مجازی» را هدف قرار داده ایم.

وی ادامه داد: در حال حاضر فصل یک سریال سلمان فارسی در خاک ایران از سال گذشته شروع شده و با همان برنامه ریزی که پیش بینی شده در حال پیشروی است در هفته‌های آتی شاهد حضور مجدد عوامل و بازیگران و برنامه سازی در شهرک غزالی صداوسیما خواهیم بود.

به گفته رئیس سازمان صداوسیما، سریال سلمان فارسی در ۳ فصل ساخته می‌شود فصل دوم آن که مربوط به بیزانس بوده، به اتمام رسیده و در حال حاضر فصل ایران در حال تصویربرداری است و فصل پایانی هم که مربوط به بخش حجاز است، بعد از اینکه فصل ایران به مراحل وسط یا پایانی برسد، مراحل پیش تولید فصل حجاز را هم آغاز می‌کنیم.

جبلی درباره لوکیشن تصویربرداری سلمان فاسی یادآور شد: عموما لوکیشن‌هایی که برای فصل بیزانس طراحی شد، در مجموعه شهرک سینمایی غزالی سازمان صداوسیما ساخته شد و یک ساخت و ساز‌های ماندگاری است که برای همه مجموعه‌های تلویزیونی یا سینمایی قابل استفاده است.

صداوسیما سریال‌های نمایش خانگی تراز را خریداری می‌کند

وی در پاسخ به پرسشی درباره خریداری سریال‌های نمایش خانگی از سوی صداوسیما و پخش در شبکه‌های سیما اظهار کرد: اگر در تولید مجموعه‌های نمایشی با ضوابط سازمان صداوسیما و هماهنگی بین تهیه کننده و مجموعه صداوسیما، برای شبکه نمایش خانگی برنامه‌ای تولید شود، هم حمایت می‌کنیم و هم خریداری کنیم، اما فعلا به مورد مشخصی نمی‌توانم اشاره کنم.

رئیس سازمان صداوسیما درباره ساخت فصول بعدی سریال‌های پرمخاطب سیما بیان کرد: اساسا یکی پایه‌های اساسی طرح تحول صداوسیما، فصل دوم سازی است به این معنا که اگر مجموعه‌هایی به هر دلیلی توفیقاتی داشتند، آن سریال‌ها به عنوان ارزش و ویژند صداوسیما مورد بهره برداری قرار می‌گیرند و فصول بعدی آن‌ها تلاش می‌شود ساخته شود؛ البته در هر موضوعی فصل‌های جدید باید با موضوعات متنوع و کیفیت بالاتر و بهتر ساخته شود تا به آن برند لطمه وارد نشود.

وی ادامه داد: عملکرد صداوسیما در دو سه سال اخیر نشان می‌دهد از برند‌های مهم حمایت کرده و برای ساخت فصل‌های بعدی آن‌ها اقدام کرده است مثلا زیرخاکی و «نون خ» بخشی از آنهاست؛ درباره ساخت فصول بعدی پایتخت هم قبلا توضیح داده ام؛ بنابراین سیاست مذکور ادامه می‌یابد و هر مجموعه‌ای که موفق بوده، مطمئن باشید ساخت فصول بعدی آن‌ها در دستور کار است.

منبع: خبرگزاری ایرنا